Türkiye’de emeklilik sisteminde 16 milyondan fazla dosya bulunmakta ve her 1.8 çalışana bir emekli düşmektedir.
Bu durum, ideal oran olan 4 çalışana 1 emekli oranından oldukça uzaktır. Dengenin sağlanamaması, hem sosyal güvenlik sistemini zorlamakta hem de emeklilerin yüksek maaş alma imkanını engellemektedir.
Norm Birliği Eksikliği
2008 yılında yapılan reformla tüm sosyal güvenlik kurumları tek çatı altında birleştirilse de, emeklilik şartları ve maaş bağlama yöntemleri arasındaki farklılıklar devam etmektedir. Bu durum, emekliler arasında maaş farklarına yol açmakta ve yanlış bilgilendirmelere neden olmaktadır.
Yeni Model İhtiyacı
Emekli maaş bağlama sisteminin günümüz koşullarına uygun hale getirilmesi gerektiği vurgulandı. Orta Vadeli Program (OVP) çerçevesinde emeklilik sistemi ve maaş hesaplama yöntemleri üzerinde düzenlemeler yapılması planlanıyor. Ayrıca, taban maaş uygulaması, zam dönemlerinde “sıfır zam” sorununu ortaya çıkarıyor ve bu konuda düzenlemeler yapılması gerekliliği ortaya çıkıyor.
Emekli Maaşında 5 Sorun, 5 Çözüm
- Sorun: Maaş bağlama sisteminde kullanılan üç dönem ayrımı, emekliler arasında farklılıklar yaratıyor ve “intibak” taleplerini artırıyor.
Çözüm: Aylık bağlama sistemi sadeleştirilmeli ve tek oranla güncellenmelidir. - Sorun: Yüksek prim ödeyen emekliler, düşük maaş aldıkları için haksızlık olduğunu düşünüyor. Bu durum, kayıt dışılığı artırıyor.
Çözüm: Ödenen primler veri oluşturacak, ancak çalışılan gün sayısının da maaşlara etkisi olmalıdır. - Sorun: Emekli maaş artışları, 6 aylık enflasyona göre belirleniyor, ancak refah payı eklenmesi tartışmalara yol açıyor.
Çözüm: Artışlar, her ay bir önceki ayın enflasyonu kadar yapılmalı ve refah payı tartışmalarını önlemelidir. - Sorun: Dilekçe tarihi, maaş hesaplamalarını etkiliyor ve yığılmalara yol açıyor.
Çözüm: Maaş hesaplama parametreleri belirlenmeli ve bu konuda netlik sağlanmalıdır. - Sorun: Taban maaş uygulaması, düşük maaş alan emeklilere avantaj sağlasa da her zam döneminde “sıfır zam” sorununu gündeme getiriyor.
Çözüm: Taban maaşın hemen üstündeki dilimlerde kademeli bir artış yapılmalı ve “sıfır zam” sorununu çözmelidir.
Emeklilik sistemi için önerilen bu çözümler, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini artırmakta ve emeklilerin maaşlarının iyileştirilmesine katkıda bulunacaktır.