Türkiye’de emekli maaş hesaplama sistemi adalet getiriyor.
Daha önce 3600 prim günü olan SSK’lı ve 9000 prim günü olan Bağ-Kur’lu emekliler, aynı maaşı alıyordu. Ancak yeni reform ile prim gün sayısı ve çalışma süresine bağlı olarak maaşlar yeniden düzenlenecek. Emekli maaş reformunda karma modelin sadeleşmesi ve çalışmayı teşvik edici hale getirilmesi hedefleniyor.
Emeklilik Sisteminde Adalet Sağlanıyor
Türkiye’de emekli maaşı hesaplama sistemi, mevcut durumda 16 milyon dosyayı kapsıyor ve 1.8 çalışana bir emekli düşüyor. Bu oran, 4 çalışana bir emekli olması gereken ideal oranın çok altında. Dolayısıyla, mevcut sistem hem sosyal güvenlik sistemini zora sokuyor hem de emeklilerin yüksek maaş almasını engelliyor. Sistem, yıllık güncelleme rakamlarına ve çeşitli parametrelere dayalı karmaşık hesaplamalar içeriyor.
Maaş Hesaplama ve Güncelleme Sisteminde Değişiklik
Sabah’tan Faruk Erdem’in haberine göre, maaş hesabında sigortalının çalışırken ödediği primler, üç dönem için aylık bağlama oranları, önceki yılın güncelleme katsayısı, enflasyon oranı, büyüme verileri ve yıl içindeki enflasyon artışları dikkate alınıyor. Bu hesaplama yöntemi, emekli maaşında dönemler arasında büyük farklara yol açabiliyor.
Örneğin, 2022 yılında emekli maaşı talebinde bulunanlar, 2021’deki başvurulardan yaklaşık yüzde 17 daha yüksek maaş almıştı. Bu yıl talep edenler ise 2025’te başvuracaklardan yüzde 30-35 daha fazla maaş alabilecek. Enflasyon ve büyüme verileri, bu farkları ortaya çıkartıyor.
Refah Payı ve Taban Maaş Sorunları
Yasal olarak emekli maaşlarına Ocak ve Temmuz aylarında zam yapılıyor. SSK ve Bağ-Kur emeklileri 6 aylık enflasyon kadar zam alırken, memur emeklileri toplu sözleşme ve enflasyon farkı kadar zam alıyor. Ancak, enflasyonun üzerinde yapılan refah payı artışları, yıllar içinde emekli maaşlarını değiştirebiliyor. Bu durum, bazı yıllarda maaşların çok yüksek olmasına neden oluyor.
Önerilen Çözümler
- Sadeleşmiş Aylık Bağlama Sistemi: Üçlü karma yapı yerine tek bir güncelleme katsayısı ve aylık bağlama oranı ile maaş hesaplaması yapılmalıdır. Bu, yüksek prim ödeyenlerin daha yüksek maaş almasını sağlayacak ve emekliliği değil çalışmayı teşvik edecektir.
- Taban Maaş Düzenlemesi: Taban maaş uygulaması, düşük maaşlı emekliler için avantaj sağlasa da bazı sorunlara yol açıyor. Çok çalışıp yüksek prim ödeyenlerin daha yüksek maaş alması sağlanmalıdır. Bu, kayıt dışılığı da önleyecektir.
- Güncelleme Katsayısı: Belirlenecek ortalama bir güncelleme katsayısı, yıllar arasında emekli maaşındaki farklılıkları ortadan kaldıracaktır. 6 aylık enflasyon yerine aylık enflasyon artışları yapılması, maaşların erimesini engelleyecektir.
Sonuç
Emekli maaş reformu, adaletli bir sistem getirmeyi ve çalışmayı teşvik etmeyi amaçlıyor. Yeni düzenlemeler, prim gün sayısına ve çalışma süresine göre maaş farklarını azaltacak, emekli maaşlarını daha dengeli ve adil bir şekilde belirleyecektir.
